“آنچه پشت دیوارهای یک کارخانه می‌گذرد؛” گزارشی که حذف شد!-یاشار سهندی
شرکت “کروز” یکی از بزرگترین تامین کنندگان قطعات برای شرکتهای خودروسازیهای اصلی ایران از جمله سایپا و ایران خودرو است. شرکتی که در اوایل دهه ۶۰در گوشه ای از جاده مخصوص کرج شروع به کار کرد، و در زد و بند با باندهای حکومتی از اواخر دهه ۶۰رفته رفته این شرکت رشد کرد و اکنون به یک غول در دنیای صنعت تولید خودرو در ایران تبدیل شده است. تا آن حد که بنابر اخبار منتشر شده ۱۵تا بیست درصد سهام ایران خودرو را، از “طریق تاسیس ۲شرکت زیر مجموعه تحت نام‌های تدبیر سرمایه آراد و وینارت به‌طور غیرمستقیم” به تملک خود در آورده است. همچنین یک خودروسازی دیگر، “گروه بهمن” (تولیدکننده کامیون، کامیونت، موتورسیکلت، مینی‌بوس، موتور بنزینی) را نیز از همین طریق به نوعی بلعیده است.
در جریان رقابتها و تبهکاریهای میان باندهای مافیایی حکومتی هئیت مدیره این شرکت تحت عنوان “مبارزه با مفاسد اقتصادی” از سال ۱۴۰۰بدست قاضی صلواتی سپرده شدند! به گزارش خبرگزاری ایرنا: ” این پرونده ۱۸ متهم دارد که متهمان ردیف اول و دوم تابعیت‌های ایرانی- آمریکایی و ایرانی- کانادایی دارند که یکی از آنها متواری است. این دو نفر به مشارکت عمده در نظام اقتصادی کشور از طریق سردستگی و رهبری گروه مجرمانه در زمینه قاچاق حرفه‌ای و سازمان‌یافته قطعات خودرو به میزان ۳۳ هزار و ۹۶۱ میلیارد و ۶۸۶ میلیون و ۴۱۹ هزار و ۱۰۰ تومان (چقدر دقیق!) در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹ از مجرای مشارکت در پرداخت رشوه به کارکنان گمرک، متهم هستند”. برادر حسن روحانی، حسین فریدون در این پرونده هم پایش گیر است. در واقع این مسئله سبب شده است که مدیران این شرکت را به دادگاه خودشان بکشانند. بهرحال بعد از چند سال به این نتیجه رسیدند این شرکت مهمی است، درست که مسئله فساد است اما نباید منجر به اخلال در تولید شد، ولی حتما حکم صادر میشود! حتما همینطور است! و چیز دیگری که حتمی است باند رقیب است که ترتیب نمایش “مبارزه با مفاسد اقتصادی” را داده، سهمش را در این شرکت تضمین خواهد کرد. ظاهرا این اتفاق هم افتاده است و برای همین اعلام حکم کذایی دادگاه را به تاخیر می اندازند. خدا بده برکت! در بازدیدهای مکرر نمایندگان مجلس اسلامی سرمایه، یا دیگر کارگزاران حکومت، بر اهمیت بر پا بودن این شرکت تاکید دارند. و به گفته یکی از کارگران شرکت کروز، هر وقت مسئله بازدید است، کُد ۹۹۹پیج میشود تا همه چیز را گل و بلبل نشان دهند. البته آن نمایندگان پشت درهای بسته ، با پذیرایی شربت و شیرینی وهدایا بیشتر قانع میشوند که همه چیز به خوبی پیش میرود! ایشان هیچ مشکلی با بهره کشی از کارگر ندارند، بلکه هر چه بیشتر سعی میکنند با طرح و تصویب قوانینی هر چه بیشتر زنجیر را بر دست و پای کارگران محکم تر کنند.
کروز با ۱۲۰۰۰پرسنل، و به گفته سخنگوی قوه جنایتکار قضائیه جمهوری اسلامی سرمایه، ۱۳هزار و ۵۰۰نفر، که ۷۰درصد از ایشان را کارگران زن تشکیل میدهند، در نوع خود یکی از بزرگترین شرکتهای صنعتی ایران محسوب میشود. دو شرکت ایران خودرو و سایپا تولید شان به جریان تولید در این شرکت گره خورده است. کوچکترین وقفه در تولید این شرکت منجر به تعطیلی خط های تولید در دو شرکت اصلی خودرو سازی ایران میگردد.
اگر به سایت اینترنتی این شرکت سر بزنید، اولین چیزی که به چشم می آید تصویری است از تعدادی از پرسنل این شرکت که با لبخند جلو دوربین ایستاده اند و شعاری بالای سر ایشان حک شده است:” کارکنان سرمایه اصلی کروز هستند”؛ انصافا این را درست میگویند. منتها کامل بیان نمی کنند که “کارکنان” ابزار یک بار مصرف هستند، که باید به شدت هر چه تمامتر و با خشونت هر چه بیشتر از ایشان کار کشید. در سایت اینترنتی شرکت متن دیگری هم به چشم می آید به این مضمون: ” ما برآنیم که کیفیت زندگی کارکنان مان، جایگاه رقابتی شرکت مان و توان فنی صنعت خودرو ایران را به سطح بالاتری ارتقاء دهیم…” دو مورد آخری را شاید بتوان باور کرد، اما مورد اول در گزارشی که در ایلنا به تاریخ ۱۷مرداد منتشر کرد و به سرعت هم حذف شد، درست خلاف ادعای کذایی شرکت کروز است. گزارش مذکور که پایین تر به آن اشاره خواهیم کرد در واقع حمله باند مورد هجوم واقع شده است که از زبان محجوب مدعی شده اند:” محیط کروز با ظاهری زیبا اما در باطن کار برای کارگران بسیار خشن است.”محمدرضا فرزعلیان یکی از جنس محجوب و صادقی، اینگونه پته شرکت کروز را روی آب ریخته است:” شرکت کروز در برخی موارد برخورد با کارگران صف‌شکن و سنت‌شکن بوده است. برای مثال اولین «قرارداد یک‌ماهه» موجود در کشور را شرکت کروز در ایران برای کارگران تنظیم و ارائه کرد.”
گروهی از کارگران زن بازنشسته و شاغل این شرکت رفتند یا ایشان را بردن به محل خانه کارگر متصرف شده، به خدمت کسانی که فلسفه وجودی شان، سرکوب کارگران بوده و هست. کارگران از شرایط سخت و استثمار شدید حاکم بر شرکت کروز اینگونه روایت میکنند: ” عناوین شغلی برای کاهش مبلغ حقوق و مبلغ حق بیمه توسط مدیران مجموعه اشتباه رد میشود. اکثریت قاطع کارگران مجموعه تحصیلکرده بوده و شغل تخصصی دارند که عنوان شغلی آنها باید «اوپراتور» و «کارگر نیمه ماهر» رد شود.” در همین رابطه یکی از شاغلین می گوید:” طرح طبقه‌بندی مشاغل در کروز اجرا نشده است. قراردادهای ما ابتدا سه‌ماهه بود و سپس بعد از مدتی به قراردادهای یک‌ماهه تبدیل شد. اکثریت عناوین شغلی کروز کارگر ساده رد شده اما بسیاری از افرادی که عناوین شغلی دیگر مانند اپراتور در احکام بازنشستگی‌شان آمده است، تا سال‌ها به‌عنوان کارگر ساده رد شدند و این در حالی است که ماهیت کار آنان در مدت فعالیت خود تغییری نکرده است.”
یک بازنشسته دیگر به استاندارد نبودن وسایل تولید شرکت اشاره میکند و میگوید:” بخش‌های قابل توجهی از دستگاه‌های مجموعه شرکت کروز پرسروصدا هستند که روان و شنوایی بسیاری از کارگران نزدیک به عوامل تولید صدا را آزار میدهند…تا سال‌ها ابزارهای ایمنی و حفاظتی در برابر صدا در بین کارگران توزیع نمی‌شد و تازه امسال … یک بخش از مجموعه برای تعدادی از کارگران این ابزارها را تهیه کرده است. وی با اشاره به اینکه مشکلات کمردرد، سردرد به دلیل تحمل صدا، مشکلات ریوی به‌دلیل شوینده‌ها و حلال‌ها، انواع دردهای دست و پا به همراه واریس از بیماری‌های رایج شغلی در کروز است، اضافه میکند: در برخی موارد حلال‌ها و مواد شیمیایی لازم برای شستشوی میز کار و قطعات باعث آسیب‌های عصبی و ریوی در کارگران میشود. چند سال قبل یکی از آقایان همکار مجموعه به دلیل استنشاق مرتب حلال‌ها فوت شدند؛ زیرا شرکت تاکید دارد که حتی یک لکه نباید روی میز بماند تا ظاهر زیبای فضای کار حفظ شود! او تاکید میکند: کار در گرما و در شرایطی که بخشی از نیروها با هویه برقی کار میکنند، نیاز ایجاد میکند که برای خروج دود آسیب‌زای آن و گرما، وسایل سرمایشی باشد که در اختیار قرار نمی‌گیرد. همچنین حرارت بالای برخی دستگاه‌ها در کنار شکل بد ارگونومی میز کار دربرابر بدن در محیط به کارگر آسیب وارد میکند. وقتی اوپراتور پشت دستگاه می‌نشیند، تعهدی گرفته میشود که ارگونومی محیط کار رعایت شده است، اما هیچکدام از ابزارآلات، میزها، صندلی و پدال‌های برخی دستگاه‌ها دارای استانداردهای ارگونومیک نیست. دستگاهی به نام «شونک» وجود دارد که فرد پشت آن می‌نشیند و پدال‌ها و اهرم‌هایی دارد. وضعیت ارگونومی این دستگاه بسیار اسفناک و بد است و به استخوان‌بندی بدن کارگر نیز آسیب وارد میکند. بیشتر مشکلات دیسک کمر به همین دلیل است.”
یکی دیگر از زنان بازنشسته ادامه میدهد: “بنده بطور روشن و آشکار چندین پرونده پزشکی برای مشکلات ناشی از کار در کروز داشتم، اما قبل از بازنشستگی و در آستانه پایان دوره کاری، برگه تعهدی در برابر بنده قرار داده شد که در آن قید شده بود «هیچ مشکلی در هنگام رفتن از شرکت ندارم» که این برگه مورد اعتراض بسیاری از کارگران واقع شد.”
یکی دیگر از کارگران شاغل به “رفتارهای آزار دهنده” با زنان اشاره میکند و بر سختی کار و آلایندگی زیاد درمحیط کار تاکید دارد که در واقع طبق قوانین موجود نیز محیط کار شامل شرایط سخت و زیان آور محسوب میشود و ” ما خودمان باید مدام نسبت به قرارداد اعتراض کنیم تا بازرس بیمه بیاید و بحث سخت و زیان‌آوری کار را بررسی کند.” وی تصریح میکند:” اخیرا به جای متن خود قرارداد کار، به ما الحاقیه قرارداد در ۴ خط میدهند و ما آن را امضا می‌کنیم. ما اصل قرارداد اولیه که این مطالب کوتاه بر آن الحاق شده را ندیدیم… و نمی‌دانیم در مراجع بالاتر قرار است چه چیزی به‌عنوان قرارداد تغییر یافته ارائه شود. “
یکی دیگر از کارگران زن شاغل به محدودت زمان برای تولید انبوه اشاره دارد و تاکید میکند:” شاید اگر این فشار زمانی نبود، بسیاری از آسیب‌های دست، گردن، کمر و پای زنان شاغل در کروز نیز وجود نداشت. وقتی کارگران نخواهند از آمار تولید عقب بیفتند، بسیار آسیب می‌بینند. … آسیب روانی همزمان با استرس سرعت بالای کار آسیب‌های روانی را در کنار آسیب‌های جسمی افزون کرده است. این درحالی است که هر اعتراضی به وضعیت نیز با کاهش قابل ملاحظه پاداش و مزایای کار در مرحله اول و برخوردهای بعدی در مراحل دیگر مواجه میشود. این درحالی است که ورود گوشی تلفن همراه به داخل محیط کار ممنوع بوده و جریمه دارد و اگر کسی مشکل خاصی داشته باشد، در تماس با کارخانه پیج میشود تا بتواند صحبت کند. خود همین مسئله اضطراب حین کار را برای زنان متاهل و سرپرست خانوار بسیار بیشتر کرده است.”
و آن عالی جنابان چاقو کش، صادقی محجوب و دو نفر دیگر نهایتا گفتند: “حتما از طریق شوراهای اسلامی کار پیگیری میشود. بحث روابط کار و قرارداد نیز با مدیرکل بازرسی اداره کار هماهنگ میشود.” و سر دسته ایشان محجوب فرمودند:” کارگران بازنشسته باید در زمینه حقوق خود دادخواستی ارائه دهند تا کارشان رسیدگی شود و هرجا گزارش شرکت کروز خلاف واقع بود، قابل بررسی خواهد بود.” و توصیه فرمودند: “برای خود شرکت کروز نیز بهتر است که به صورت منطقی به حل مسائل و مشکلات این مجموعه و کارگران و بازنشستگان خود بپردازد.” و به کارگران معترض اطمینان دادند انشااله همه چیز خوب خواهد شد؛ صلوات!
جالب است بدانید شرکت ایران خودرو و سایپا با تمام ظرفیت خود مشغول کارند. به نظر میرسد حکومت به شدت در تلاش است به هر شکلی است چراغ این دو شرکت عظیم روشن باشد، تا نشان دهند همه چیز آرومه! در شرکتهای مادر سعی میکنند به موقع حقوق و دستمزدهای کارگران را بپردازند و حتی به گزارش یکی از سایتهای حکومتی (اقتصاد نیوز) “پرداختها عجیب” در این دو شرکت صورت میگیرد. همین سایت تاکید میکند:” البته فراموش نکنیم حقوق‌های ماهانه یاد شده به طور میانگین است و به طور قطع فاصله معناداری میان حقوق مدیران خودروساز با حقوق پرسنلی که در خطوط تولید مشغول به فعالیت هستند، وجود دارد….خودروسازان با توجه به نگرانی سیاست‌گذار از تبعات اجتماعی اجازه تعدیل نیروی کار خود و متناسب‌سازی تعداد نیروی کار با تیراژ تولید ندارند.” و این اذعان حکومت به هراس خود از اعتصاب کارگران، بخصوص کارگران خودرو سازی است. بعد از نفت شاید بزرگترین تاثیر بر جامعه اعتصاب در این شرکتهاست که بخش وسیعی از صنعت در ایران را تحت تاثیر خود قرار میدهد و به تبع آن کل جامعه را؛ اما حذف دستپاچه گزارش مذکور، نمی تواند حقیقت را پشت دیوارهای کارخانه نگه دارد.
سال گذشته در بحبوحه انقلاب زن زندگی آزادی، در اعتراض به شرایط کار و عقب افتادگی پرداخت حقوقها در ۲۸ آبان کارگران این شرکت دست به اعتصاب زدند. با توجه به سخنان کارگران شاغل و بازنشسته با همه فشارها جو اعتراضی در این شرکت حاکم است. کارگر چاره ای جز اعتصاب و اعتراض ندارد. اعتصاب در شرکتهایی مانند کروز میتواند به زنجیره ای از اعتصابات در خودرو سازیها منجر شود. این وحشتی است که حکومت دارد. انعکاس این گزارش نیم بند در ایلنا به واقع گویای این مسئله است، که تحمل آنرا هم نداشتند و به سرعت حذف شد. اما چیزی که حذف نشدنی است، تهدیدی است که از سوی کارگران، با توجه به موقعیت اجتماعی آنها متوجه کل حکومت است.
